UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury) powstało 16 listopada 1945 roku na mocy podpisanego Aktu Konstytucyjnego, w preambule do którego czytamy, że ponieważ wojny rodzą się w umysłach ludzi, również w ich umysłach powinny być zwalczane. W roku zakończenie II Wojny Światowej stwierdzenie to nie dziwiło. Doświadczenia totalitaryzmów zmieniły nastawienie państw do kwestii wojny i pokoju – również tych, które jeszcze nie tak dawno uważały, że jedynie zasada zachowania status quo gwarantuje utrzymanie stabilizacji i rozwoju w świecie. Dla pokolenia wychowanego w pierwszej połowie XX, stało się oczywiste, że ideologia totalitarna oraz populizm są zagrożeniem dla pokoju. Przeciwwagą dla świata, będącego zakładnikiem równowagi sił, stała się wizja świata opartego na współpracy międzynarodowej.

UNESCO jest organizacją multilateralną koordynującą działania służące rozwojowi międzynarodowej współpracy kulturalnej, oświatowej oraz naukowej. Tworząc standardy współpracy poprzez ustanawianie prawa międzynarodowego w wymienionych dziedzinach oraz mobilizując społeczność międzynarodową dla wspólnych działań, realizuje cele polityki, którą nazwalibyśmy dzisiaj public diplomacy. Wychodząc z założenia, że pokój to nie tylko stan braku wojny, Organizacja aktywnie zabiega o rozwijanie kultury pokoju w świecie. Wymaga to zaangażowania ze strony państw, współpracy różnych instytucji i wdrożenia programów, ale przede wszystkim zaangażowania ludzi, którzy są wolni od uprzedzeń, chęci rewanżu i nie powoduje nimi strach, lecz międzyludzka solidarność. Zakładając również, że pokój jest wyborem, który opiera się na poszanowaniu odmienności i nie jest możliwy bez dialogu, UNESCO stało się promotorem dialogu pomiędzy narodami i cywilizacjami. Organizacja wspiera wymianę doświadczeń, której celem jest trwały rozwój, oparty na założeniu, że kolejne pokolenia będą mogły korzystać z dziedzictwa, które jest udziałem współczesnych ludzi.

Aktywizacja rządów państw oraz społeczności lokalnych dla idei ochrony dziedzictwa kulturowego i naturalnego, współpracy w dziedzinie nauki i edukacji oraz tworzenia społeczeństwa informacyjnego to jedne z podstawowych celów UNESCO. Ochronie dziedzictwa kulturowego służą uchwalane w drodze negocjacji międzyrządowych akty normatywne oraz liczne programy, stymulujące międzynarodową współpracę w dziedzinie kultury. Konwencja Haska oraz Konwencja o Ochronie Światowego Dziedzictwa są podstawowymi instrumentami, kształtującymi politykę poszczególnych państw w zakresie dziedzictwa kulturowego. Są także punktem odniesienia dla działań sektora obywatelskiego. Pierwsza z nich ma na celu uświadomienie kierującym operacjami wojskowymi, że istnieją obiekty podlegające ochronie prawnej, tak aby nie znalazły się one w ogniu walk. Druga zaowocowała powstaniem prestiżowej Listy Światowego Dziedzictwa.

W dziedzinie kultury organizacji przyświecają trzy strategiczne cele:

• wypracowywanie i wdrażanie norm prawnych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony dziedzictwa kulturowego
• ochrona różnorodności kulturowej i budowanie dialogu między kulturami i cywilizacjami w oparciu o poszanowanie praw człowieka i demokrację.
•  wzmocnienie związków pomiędzy kulturą a rozwojem poprzez upowszechnianie dobrych praktyk i wymianę doświadczeń, na przykład w zakresie polityki kulturalnej.

Równie ważne dla UNESCO są działania w dziedzinie edukacji. Ich celem jest uświadamianie, że prawo do edukacji jest podstawowym prawem człowieka. Pokrewnym celem jest poprawa jakości edukacji oraz wspieranie doświadczeń, innowacyjności i dialogu. W dziedzinie edukacji program Edukacja dla Wszystkich, (Education for All) jest od 1990 (daty Światowej Konferencji w Jomtien) głównym programem edukacyjnym UNESCO. W roku 2000, podsumowując dziesięciolecie realizacji programu na Światowym Forum Edukacyjnym w Dakarze, stwierdzono że mimo postępu w wielu dziedzinach, problemy związane z zapewnieniem wszystkim, niezależnie od wieku, płci, rasy i narodowości, dostępu do edukacji na prawdziwie wysokim poziomie, pozostają nadal nierozwiązane. Analiza sytuacji w krajach europejskich wskazuje również na pilną potrzebę nowego zdefiniowania pojęcia kształcenia bazowego, rozwijania kształcenia do aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie obywatelskim, podejmowania wysiłków w celu zapewnienia kształcenia dzieci imigrantów. Ogromną wagę przykłada się również do kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem nowych technologii nauczania. Jest to szczególnie ważne w kontekście wyników badań, wskazujących na rosnącą przepaść w przygotowaniu zawodowym dorosłych oraz pogłębiające się zjawisko analfabetyzmu funkcjonalnego. Innym polem działania UNESCO jest współpraca naukowa, która dotyczy zarówno nauk ścisłych, humanistycznych, jak i nauk społecznych. UNESCO nie ustaje również w staraniach aby zapewnić równy dostęp do informacji we wszystkich krajach członkowskich. Organizacja zrzesza obecnie 193 państwa członkowskie oraz 7 państw stowarzyszonych.

W swojej misji UNESCO aktywnie włączyło się w realizację Milenijnych Celów Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych:

• zmniejszenia o połowę liczby ludności, żyjącej w skrajnym ubóstwie do roku 2015
• zapewnienia powszechnej i podstawowej edukacji we wszystkich krajach do 2015 roku
• zlikwidowania do 2005 roku różnić w dostępie do edukacji podstawowej i średniej pomiędzy płciami.
• pomocy przy wdrażaniu narodowych strategii dla trwałego rozwoju do 2005 roku, by umożliwić odwrócenie do 2015 roku dotychczasowej tendencji niszczącej eksploatacji środowiska.

źródło – strona Polskiego Komitetu ds. UNESCO: www.unesco.pl